Şeker pancarı üretiminde stratejilerin belirlenmesi, 2018/2019 pazarlama yılının değerlen-dirilmesi ve 2019/2020 pazarlama yılına ait sektörel planlamanın yapılması amacıyla düzenlenen Şeker Pancarı Sektörü Yıllık İstişare Toplantısı, 25-26 Ocak 2019 tarihleri arasında Ankara’da yapıldı. Toplantıda, Balıkesir Bursa Pancar Ekicileri Kooperatifi Başkanı Hasan Karahasanoğlu da yer aldı.

Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi Başkanlığı’nın organizasyonu ve sektör paydaşlarından yaklaşık 160 kişinin katıldığı toplantıda; PANKOBİRLİK ve bağlı 31 Kooperatif de hazır bulundu.

Toplantının açılışında konuşan ve “Şeker Sektöründe Yaşanan Gelişmeler” konulu bir sunum yapan Şeker Dairesi Başkanı Dr. Mehmet Hasdemir, şekerpancarının stratejik bir ürün olduğunu söyledi. Hasdemir, Dünya Şeker Piyasası, Türkiye Şeker Politikaları ve Şeker Sektörü hakkında bilgiler vererek, sektörün bir planlı üretim modeli olan kota enstrümanıyla yönetildiğini ifade etti.

Ardından TÜRKŞEKER Genel Müdürü Ergün Yılmaz, “Şeker ve Pancar Üretim Süreçleri, Fırsatlar ve Tehditler”, PANKOBİRLİK Genel Müdürü Taner Taşpınar “Şeker Sektöründe Kooperatifler ve Görevleri”, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Entegre ve İdare Kontrol Sistemi Daire Başkanı Dr. Hakan Velioğlu “Şeker Pancarı Kayıt Sistemi” konulu sunumları ile katılımcıları bilgilendirdi.

Sunumların devamında Pancar Şekeri Üreticileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Kırşehir Şeker Fabrikası Genel Müdürü Yavuz Erence’nin konuşmasının ardından Şeker Şirketleri 2018/2019 Kampanya Dönemini içeren değerlendirmelerde bulundular.

Çalışma konuları

İki gün süren toplantıda 3 grup oluşturularak şeker pancarındaki sorunlar ve çözüm yolları masaya yatırıldı. Bu kapsamda gruplar;

Arz-Talep Dengesi ile Ekim Alanları Çalışma Grubu – Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Erdoğan Güneş,

Fabrika ve Çiftçi İlişkileri Çalışma Grubu – Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sektörel ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü Tarım Dairesi Başkanı Doç. Dr. Taylan Kıymaz,

Yetiştiricilik Çalışma Grubu – Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim üyesi Doç. Dr. Songül Gürel başkanlığında oluşturuldu.

Toplantının kapanışında konuşan Şeker Dairesi Başkanı Dr. Mehmet Hasdemir, şeker sektörünün sorunları ve karşılaşılan problemlere yönelik çözüm arayışlarının devam edeceğini, bu konuda Bakanlığın ilgili birimlerinin çalışmalarını sürdüreceğini söyledi.

Dünyada ve Türkiye’de şeker sektöründe meydana gelen önemli gelişmeler ile sektör taleplerine ilişkin karşılıklı değerlendirmelerde bulunulan toplantıda sektör temsilcileri de, yapılan çalışmalardan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.

Pancar üretimine her anlamda önem verilmeli!

Toplantıyı değerlendiren Balıkesir Bursa Pancar Ekicileri Kooperatifi Başkanı Hasan Karahasanoğlu, şeker pancarı üretimine daha fazla önem verilmesi gerektiğinin altını çizdi. Pancar üretiminde çiftçinin çok sayıda sorun ve sıkıntılarla karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Karahasanoğlu, bu konudaki görüşlerini ve çözüm yollarını ise şöyle açıkladı:

“Bursa-Balıkesir Bölgesi şeker pancarı üretimi ve sorunları giderek artmaktadır. Susurluk Şeker Fabrikası’nın kurulması ile birlikte dönemin emektar çalışanları sayesinde çiftçiyi destekleyen en önemli ürünlerden biri haline dönüşen şeker pancarı, bölgemizde seneler içinde önemli bir münavebe bitkisi haline gelerek, üretim alanına kavuşmuştur. Ancak son 15-20 yıldır izlenen politikalar sonucu, bölgemizde çiftçilerin şeker pancarı üretiminden elde ettiği karlar çok düşünce, üretim alanı da ciddi bir şekilde azalmıştır. Peki bölgemizde olan bu azalma nelere neden olmaktadır!

Önemli bir münavebe bitkisi olan şeker pancarının yoksunluğunda sadece domates ve mısır tarımına yoğunlaşılmış ve sonucunda bu verimli topraklarımız, 1-2 ürün ağırlıklı olarak kullanılmaya başlandığında yıllar içinde verimsizleşmektedir. Şeker pancarı üretiminin azalması bölgede ekilen önemli diğer ürünlerde üretimin ihtiyaçtan fazla artmasına neden olmuş ve oluşan arz fazlaları nedeniyle bu ürünlerden elde edilen karlar da azalmıştır. Çiftçi diğer ürünleri yetiştirmek için daha fazla sermaye ihtiyacı duymuş, bu nedenle başladıkları kredi kullanımları çiftçinin sonunu hazırlamıştır. Şeker pancarı üretiminde uzmanlaşmış işçi ve nakliyeciler, başka ürünlere yönelmiş veya başka şehirlerde farklı işlerde çalışmaya başlamışlardır.

Üretimin azalmasına yol açan en önemli faktör ise, geçmiş yıllarda uygulamada olan taban 14 polar uygulamasından vazgeçilmesidir. Çünkü bu uygulamanın kaldırılması neticesinde, bölgemizde çıkan düşük polar değerleri nedeniyle çiftçinin eline çok düşük bir bedel geçmektedir. 2001 yılına kadar pancardaki polar derecesinde sınır 14 üzerinden yapılmaktaydı. Bu polar uygulamasının kaldırılması sonrası bölgemizde polar oranı 10-11 seviyelerinde olduğundan fiyat açısından çiftçilerimiz mağdur olmaktadır. Ayrıca geç taahhüt toplanılması sebebiyle birçok üretici başka ürünler için anlaşmalar yapmaktadır.

Geçmiş yıllarda Susurluk Şeker Fabrikası için ön taahhütler Aralık ayı sonuna kadar alınmakta ve ekimler de Şubat ayı içerisinde başlamaktaydı. Ancak taahhüt alımında gecikmeler yaşanması üzerine çiftçimiz alternatif ürünleri tercih etmeye başladı ve bu nedenle fabrikaların kotası da dolmadı.

Yine önceki yıllarda şeker pancarı, avans alım fiyatı ile güvence altına alınmaktaydı. Sonra şeker pancarı alım kampanyası açılışında kesin fiyatlar belirlenmekteydi. Bu arada Susurluk Şeker Fabrikası müdürlerinin her yıl çeşitli nedenlerle değiştirilmesi de fabrikanın verimli çalışamamasına sebep oldu.

Fabrika ayrıca Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Manisa ve İzmir bölgelerinde ekim alanlarına göre çalışmaktaydı. Kotaların daraltılması nedeniyle ekim alanları da daraldı. Sonuçta bölgemizde yeterli taahhüt toplanılması için başka bölgelerden ciddi nakliye bedelleri ödenerek pancar getirilmek zorunda kalınmıştır.

Bunun yanı sıra geçen sene açıklanan fiyata herhangi bir enflasyon farkı uygulanmaması, diğer bir mağduriyet konusu olmuştur. Yaşanan ekonomik durum neticesinde geçtiğimiz iki yıl % 35 gibi bir fark olması gerekirken, sadece yüzde 12’lik bir fiyat değişikliği söz konusudur.

Son olarak teslimat uygulamasında yaşanan sıkıntılar nedeniyle hasat çok uzadığı gibi bir de bölgemizde var olan fare sorunu da ürün kayıplarına ciddi oranda neden olmuştur”

Karahasanoğlu, son olarak düzenlenen bu tür çalıştayların çok etkili olduğunu belirterek, “Toplantı sonrası Cumhurbaşkanımıza sunulan raporlar etkisini gösterdi. Raporlar neticesinde Sayın Cumhurbaşkanımız nişasta bazlı şeker kotasının yüzde 5’ten, yüzde 2,5’a düşürüldüğünü müjdeledi. Bu pancar ekicilerimiz açısından çok olumlu bir gelişmedir. Bu müjdeli haber şeker pancarı ekiminin önünü açacaktır. Sayın Cumhurbaşkanımıza teşekkür ediyoruz. Umut ediyoruz ki, verdiğimiz raporlarda belirtilen sabit polar uygulamasına yeniden start verilir. 2001 yılında olduğu gibi poların 14’e sabitlenmesini istiyoruz” dedi.