26 Nisan 2021’de açıklanan tam kapanma tedbirlerinde esnaf ve işletmeler için herhangi bir destek açıklanmadı. İYİ Parti Isparta Milletvekili Aylin Cesur, geçtiğimiz hafta Türkiye’de ve dünyadaki esnaf desteklerini bir meclis araştırma önergesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine taşımış, esnafa doğrudan destek verilmesi çağrısında bulunmuştu.

Cesur, Meclis’e sunduğu önergede, esnaf ve işletmelere doğrudan destek verilmemesinin sebeplerinin araştırılmasını; kısa, orta ve uzun vadede esnaflarımıza sunulabilecek desteklerin belirlenmesi, vergilerin ve sabit giderlerin basit ötelemeler yerine, salgın koşullarına göre yeniden düzenlenme yollarının tespit edilmesi ve salgın sonrası işletmelerin canlandırılması için çözümler geliştirilmesini istemişti.

SALGIN SÜRESİNCE ESNAF VE İŞLETMELER YALNIZ BIRAKILDI

Milletvekili Aylin Cesur, önergesinde gerekçe olarak, “Salgın süresince esnaflarımıza ve işletmelerimize diğer ülkeler ile kıyaslandığında, yeteri kadar kaynak ayrılmadığı ve yıllarca vergi ödemiş olan esnafımızın zor zamanında yalnız bırakıldığı görülecektir. Sunulan kaynakların çok büyük bir kısmı doğrudan destek şeklinde değil, krediler şeklinde gerçekleşmiştir. Bu süre içerisinde kira, vergi gibi sabit giderlerde salgın durumuna uygun herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Sonuç olarak, ülkemizde pek çok esnaf ve işletme, salgın koşullarında destek yokluğu sebebi ile iflas etmiş veya çok yüksek borçlarla iflasın eşiğine gelmiştir. İşletmeler küçüldükçe ve kapandıkça, bir yandan daha çok vatandaşımız işsiz kalmaktadır” dedi.

VATANDAŞINA BAKMAMAKTA DA DÜNYA BİRİNCİSİYİZ

Aylin Cesur, konuyla ilgili şu görüşlere yer verdi; “Türkiye’de vatandaşlarımıza sağlanan nakit gelir desteğinin milli gelirimize oranı %1.1 olmuştur. Gelişmekte olan ülkelerin ortalaması %3.5 iken, gelişmiş ülkelerin ortalaması %12.5 olmuştur. %1.1’lik oranla ülkemiz, Meksika’dan sonra gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki en düşük destek oranına sahip ülke olmuştur.

HER 5 ESNAFTAN 4’Ü BORCUNU ÖDEYEMEZ HALE GELDİ

Türkiye’de faiz oranlarının, %19 gibi bir değerle, dünyadaki diğer ülkelere göre çok yüksek olması, özellikle krediler üzerine kurulu bir destek rejiminin ülkemizdeki işletmelere ve şirketlere çok büyük yükler getireceği anlamına gelmektedir.

Salgının en başında doğrudan destek sunmak yerine krediler verilmesi yöntemiyle, esnaflarımız ve işletmeler bir süre rahat etse de, kredilerin geri ödeme zamanı geldiğinde salgının ekonomi üzerine etkileri hala azalmamış olduğu için pek çok kredi borcu geri ödenememiş ve büyümüştür. Zaman zaman bu borçlar ötelense de, ileride nasıl ödeneceği de hala bir merak konusudur. Mevcut durumda her 5 esnaftan 4’ü borcunu ödeyemez hale gelmiştir.

İŞ YAPAMAZSIN AMA KİRA FATURA VERGİ VERMEYE DEVAM

Yine aynı şekilde, esnaflarımızın ve işletmelerin, kira, fatura, vergi gibi sabit giderlerinden kaynaklı baskıyı azaltmaya yönelik, salgın koşullarına uygun herhangi bir düzenleme yapılmamış, esnaf ve işletmelerden faaliyet gösteremedikleri dönemlerin dahi sabit giderleri talep edilmiştir.

KİM DEMİŞ KEPENK KAPATAN YOK DİYE

Yeterli desteklerin yokluğunda, borç baskısına ve gelirsizliğe dayanamayan pek çok işletme kapanmış, pek çok esnaf iflas etmiştir. Ticaret Bakanlığı verilerine göre sadece 2020 yılında, 99 bin 558 esnaf dükkanı ve 40 bin 735 şirket kapanmıştır. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi verilerine göre, 2021 Mart ayında, geçen yılın aynı ayına göre, kapanan şirketlerin oranı %27,5 artmış, kapanan işletmelerin sayısı ise %40 artmıştır.

BÜYÜK DEVLETLER, SOSYAL DEVLET OLMA GEREĞİ OLARAK ESNAFININ YANINDA

İngiltere’de salgın kısıtlamalarından etkilenebilecek iş yerleri için bir defalık 6.000 ila 18.000 pound arasında doğrudan destek verilmiş, tamamen kapanan iş yerlerine aylık 3000 pound ve kısıtlamalardan olumsuz etkilenen esnaf ve işletmelere aylık 2100 pound destek açıklanmıştır. Fransa’da esnaflara aylık 1500 Euro doğrudan destek verilmektedir. Eğer esnaf ve işletmelerin işleri %70 duraksamışsa 2000-5000 Euro arası ek destek alınabilmektedir. Almanya’da ise 3 ay boyunca, 5 çalışanı olan işletmelere ayda 9 bin Euro, 10 çalışanı olan işletmelere ayda 15 bin Euro destek verilmektedir. 2020 Mart’tan 2021 Haziran’a kadar, gelirlerinde %30 kayıp yaşayan işletmelerin, gelirleri tarafından karşılanamayan kira, fatura, vergi gibi sabit maliyetlerinin %70’ini, küçük esnaf için %90’ını karşılamak üzere, 3 milyon Euro’ya kadar çeşitli destekler sunulmaktadır.

ALMANYA ESNAFINA TÜRKİYE’DE VERİLENİN 148 KATINI VERİYOR

Almanya ve Türkiye’nin 3 aylık destekleri güncel kurdan kıyaslanacak olursa, Türkiye esnafına 3 ayda 303,5 Euro verirken, Almanya esnafına 3 ayda, bu meblağın 148 katı olan 45.000 Euro vermektedir. Para birimi farkı gözetilmeden, sadece sayısal değere bile bakıldığında, arada 15 kat fark olduğu görülecektir. Ancak 1 birim paranın satın alma gücü Almanya’da çok daha yüksek olduğu için, gerçek fark 15 kattan daha fazladır”

ACİLEN BÜTÜNCÜL VE AKILCI BİR EKONOMİK STRATEJİ GELİŞTİRİLMELİ

Milletvekili Aylin Cesur, önergesinde durumun aciliyetine işaret ederek, “Esnafımız ve işletmelerimiz için yeterli ve doğru adımların şu ana kadar atılmadığı bu süreçte, esnaf ve işletmelerimizin daha fazla zarar görmemesi adına acilen bütüncül ve akılcı bir ekonomik strateji geliştirilmelidir. Bu doğrultuda, esnafımızın ve işletmelerimizin yaşadığı sorunların araştırılacağı ve çözümler üretileceği bir Meclis Araştırmasının açılması yerinde olacaktır” dedi.